Nhân dịp Tổ chức Lễ Vinh danh Cây Di sản Việt Nam đầu tiên tại thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh yên Bái, chúng tôi có dịp được về với thị xã bao trùm toàn bộ cánh đồng lớn thứ hai của miền núi Tây Bắc Việt Nam: cánh đồng Mường Lò, nổi tiếng với hoa ban, gạo Mường Lò, xôi ngũ sắc, thổ cẩm, ngòi Thia và đặc biệt là điệu xòe Thái uyển chuyển.
Ấn tượng đầu tiên đối với chúng tôi khi bắt đầu đến thị xã là một thung lũng rộng lớn xanh mướt, xa xa là những dãy núi trập trùng mở ảo bao quanh cánh đồng Mường Lò. Cả đoàn hầu như quên hết sự mệt mỏi sau khi di chuyển quãng đường quanh co hơn 200 km từ Hà Nội để ngắm nhìn khung cảnh thơ mộng do thiên nhiên ban tặng.
Quang cảnh thung lũng Mường Lò khi đổ dốc. Mường Lò là cánh đồng lớn thứ hai ở miền núi phía Bắc, chỉ sau Mường Thanh – Điện Biên (còn hai cánh đồng nhỏ hơn là Mường Than – Than Uyên và Mường Tấc – Phù Yên).
Chúng tôi dừng chân tại Khách sạn Nghĩa Lộ 7 tầng, khá lớn so với thị xã này, nằm ngay trung tâm là nơi chúng tôi tá túc. Vừa đến nơi, chúng tôi lại nhận được một sự bất ngờ khác, hầu như toàn bộ lãnh đạo thị xã Nghĩa lộ đều có mặt để đón tiếp chúng tôi dù lúc đó đã hơn 1 giờ chiều mà mọi người đều chưa có gì vào bụng.
Bà Lò Thị Huân. Bí thư Thị ủy và Bà Hoàng Thị Hồng Hạnh, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ tiếp Đoàn
Sau khi ăn trưa, chúng tôi đi thăm Suối Giàng (huyện Văn Chấn, Yên Bái), nơi có những cây chè san tuyết cổ thụ cách trung tâm thị xã khoảng 20 km. Ở độ cao gần 1.400m, khí hậu Suối Giàng cũng tương tự như Sa Pa, Đà Lạt. Nhưng đến Suối Giàng, điều đầu tiên được quan tâm không phải là khí hậu mát lành mà là những sườn núi cheo leo với những thân chè cổ thụ suối giàng trắng mốc. Thủy thổ và con người ở đây đã làm nên một sản phẩm nổi danh cùng với một cảnh quan độc đáo.
Suối Giàng là xã mà người H’mông chiếm 99% cho nên những bản sắc văn hóa, tập quán của họ có tác động mạng mẽ tới các kỹ năng canh tác và chế biến trà. Bảo tồn cây trà cổ thụ Suối Giàng cũng có nghĩa là bảo tồn những nét đẹp trong văn hóa của người H’mông nơi đây.
Nhiều gia đình dân tộc Mông ở đây cũng nhờ những gốc chè này mà làm nên cơ nghiệp, cải thiện sinh hoạt trong cuộc sống. Họ coi đó là cây chè của đất trời ban tặng cho người Mông của xứ sở này.
Đoàn đến Suối Giàng
GS.TSKH Đặng Vũ Minh, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và GS.TSKH. Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội đồng Cây Di sản Việt Nam dưới gốc cây trè San Tuyết thuộc loại cao tuổi nhất của Suối Giàng
Quang cảnh Suối giàng, đây là địa danh rất độc đáo, nơi có tập đoàn chè san tuyết cổ thụ và quần thể Pơ Mu cùng chung sống
Chúng tôi trở về thị xã Nghĩa Lộ, tuy nhiều người trong đoàn còn luyến tiếc vì quang cảnh và con người Suối Giàng nhưng phải về vì chiều sương mù xuống khó di chuyển và nguy hiểm. Hoàng hôn Mường Lò thật thơ mộng với những khói đốt đồng, dáng cô gái Thái mềm mại trong chiều, tiếng côn trùng, cánh châu chấu bay, những đứa trẻ con đi bắt châu chấu, những con trâu nghênh những cặp sừng như những vầng trăng nhỏ xiên xiên trong gió.
Địa điểm ăn cơm tối của chúng tôi là một nhà sàn với kiến trúc đặc trưng của người Thái, các cô gái Thái niềm nở đón khách như sự đặc trưng vốn có của người dân ở đây.
Giáo sư Đặng Huy Huỳnh xúc động trước sự đón tiếp nhiệt tình của địa phương đã thể hiện một ca khúc và các cô gái Thái múa phụ họa
Sau bữa cơm tối chúng tôi cùng tham dự Lễ khai mạc “Tuần lễ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Mường Lò năm 2014” với chủ đề “Mường Lò – Hương sắc mùa thu”. Lễ hội văn hóa Mường Lò là sự kiện thường niên của người dân địa phương, hướng tới kỷ niệm ngày Nghĩa Lộ hoàn toàn giải phóng (18/10/1952); phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc.
Tại lễ khai mạc có màn trình diễn của hơn 1.000 diễn viên, nghệ nhân đồng bào Thái của 7 phường, xã tham gia biểu diễn với các điệu xòe Thái cổ: Ỏm lọm tốp mư (vòng tròn vỗ tay); xé vóng (xòe vòng); nhôm khăn (múa tung khăn); phá xí (xòe bổ bốn); đổn hôn (điệu tiến, lộn, lùi); khắm khăn mơi lảu (xòe khăn mời rượu).
GS.TS. Đặng Vũ Minh, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tham dự Lễ khai mạc
Nét mặt vui tươi của các cô gái thái và các cháu nhỏ tham gia buổi lễ
Nhiều tiết mục văn nghệ đặc sắc và màn biểu diễn trang phục truyền thống của các dân tộc sinh sống trên đất Nghĩa Lộ
Màn múa xòe với hơn 1.000 diễn viên, nghệ nhân đồng bào Thái từ thiếu niên đến những người cao tuổi
Các nghệ nhân thổi khèn, một nhạc cụ các điệu múa xòe
Thành viên đoàn tham gia màn múa xòe với các diễn viên địa phương
