Đào vùng cao mang nét rất riêng thân già nua, phủ đầy địa y, rêu phong, cành mập mạp. Trên thân già ấy là nụ và hoa to hơn hẳn đào thường. Nếu đào bích hoa kép màu đỏ thắm, rực rỡ thì đào phai màu phớt hồng, mang dáng vẻ thuần khiết và cực kỳ quý phái. Có thể nói, đào rừng là thứ đặc sản riêng có của núi rừng Tây Bắc, cuốn hút du khách bốn phương và làm say đắm lòng người mỗi dịp tết đến, xuân về.Hoa đào rừng hay người H’Mông còn gọi là Hoa Tớ Rày bạn, hoa có nhiều ở La Pán Tần – Mù Cang Chải.
Có lẽ vì đào rừng tuyệt vời đến thế nên rất nhiều người, đặc biệt là dân thành phố muốn có cành đào rừng để bày phòng khách trong ngày tết. Nắm bắt nhu cầu ấy, cứ đến khoảng 20 tháng Chạp, đồng bào vùng cao Văn Chấn, Trạm Tấu, Mù Cang Chải lại chặt đào đem bán. Người nhanh nhạy kinh doanh cũng vội lên bản, thu gom đào của bà con rồi đem đi bán kiếm lời. Có cung ắt sinh cầu, cầu càng lớn cung cũng tăng theo, thế là đào rừng ồ ạt xuống phố không ai kiểm soát, cứ đà này núi rừng vùng cao sẽ hết đào cổ thụ.
Chuyện đào rừng xuống phố đã xuất hiện từ khá lâu nhưng tết Bính Thân 2016 này, quy mô, tốc độ đã lớn hơn trước rất nhiều. Dọc tuyến được từ thành phố Yên Bái qua Trấn Yên, Văn Chấn, Nghĩa Lộ, lên Mù Cang Chải hoặc Trạm Tấu thi thoảng lại xuất hiện một tụ điểm bán đào. Bên cạnh những cây đào nhà là những cây đào rừng hàng chục, hàng trăm năm tuổi. Những địa điểm bán đào rừng mạnh nhất là: Hà Thịnh (Sơn Thịnh), Đồng Khê, Cửa Nhì thuộc huyện Văn Chấn; Ngã ba Kim, thị trấn Mù Cang Chải, Khao Mang, Hồ Bốn (Mù Cang Chải).
Đồng bào còn nghèo, có ít nông, lâm sản tranh thủ ngày tết đem bán kiếm ít tiền chi tiêu cũng tốt nhưng nhìn những cây đào cổ thụ, mấy chục năm tuổi, đường kính thân từ 20, 30 tới 40cm bị đào tận gốc, cắt ngang thân như thế, thấy xót quá! Số lượng đào bị đốn, bị đào không ai thống kê, chẳng ai kiểm soát nhưng xe ô tô nào từ vùng cao về cũng chở đào, xe khách nào cũng chất đầy đào trên nóc; đặc biệt là những chiếc xe tải “khủng” hai, ba, bốn chân to được thương lái lên Văn Chấn, Mù Cang Chải gom đào về xuôi mới thấy lượng đào “rời non, xuống phố” lớn biết nhường nào. Văn Chấn, Nghĩa Lộ đã xuất hiện những tay buôn đào rừng khá chuyên nghiệp.
Trong năm, họ lên bản Mông mua đào (theo kiểm mua lúa non), áp tết mới lên thu gom rồi chuyên chở về các thành phố; đặc biệt đã xuất hiện những “tay” chuyên thu gom “đào cổ”, đó là những cây đào mọc tự nhiên trên núi hoặc trồng lâu năm trong các gia đình với tiêu chuẩn càng to, càng già càng tốt. Họ mua hoặc thuê thợ đào về trồng trong vườn để tạo thế, một hoặc hai năm sau đem bán.
Mời độc giả ngắm những bức hình đào rùng Mù Cang Chải 2016 do nhiếp ảnh Trần Trung Hiếu và Kiên Trang Hiếu, Anh Đức Nguyễn gửi về:
Ảnh : Trần Trung Hiếu ,Kiên Trang Hiếu, Anh Đức Nguyễn,Thảo Nguyễn
